Gezellig op verjaardagsvisite bij een vriendin. Of ik thee met gebak wil? Ja! Of toch niet? Als ik nu een gebakje eet, dan moet ik straks maar wat minder gaan avondeten. Of zal ik gewoon mijn lunch maar skippen? Anders wordt het misschien teveel…

Compenseren; misschien heb je het woord al eens gehoord, maar misschien ook niet. Compenseren betekend ‘Iets goed (proberen te) maken, iets terug in balans brengen’, aldus het woordenboek. Voor veel mensen met een eetprobleem is dit een bekende term. Als je het eng of vervelend vindt om te eten, dan zul je misschien de neiging hebben om bepaald eten te gaan compenseren uit angst om aan te komen. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen als je iets extra’s of iets anders eet dan anders, maar jij je hier niet helemaal happy bij voelt. ‘Nu ik een extra boterham heb gegeten, moet ik straks maar iets minder opscheppen, want anders…

Want anders

…kom ik aan’. Als je ondergewicht hebt en moet aankomen, dan kan het zijn dat je voor je gevoel iets meer moet eten dan anderen of dan je zelf gewend bent. Je lichaam gebruikt het voedsel en het drinken dat je binnenkrijgt om je lichaam te voeden. Hierdoor kun je bewegen, groeien je nagels en kun je nadenken. Als je moet aankomen, dan moet je net iets meer eten dan je lichaam verbruikt, anders kom je niet aan. Dit kan heel erg spannend zijn! Mensen die dit zo spannend vinden hebben misschien de neiging om te gaan compenseren als ze iets extra’s hebben gegeten. Dit kan zijn uit gewoonte of uit angst om ineens heel veel aan te komen.

Onbegrijpelijk

Voor ouders, vrienden en vriendinnen is dit vaak onbegrijpelijk. De omgeving kan moeite hebben met het begrijpen van jouw gedrag en snappen niet waar jij tegenaan loopt. ‘Hè, maar je wilt toch juist aankomen? En iets extra’s eten, betekent dan toch niet in plaats van, maar erbij?’ Ik weet nog goed dat ik zelf aan moest komen en dit op een gegeven moment ook echt wilde. Toch vond ik het moeilijk om meer te eten dan ik op dat moment gewend was. Iedereen gaf aan dat ik het makkelijk kon hebben om aan te komen en dat het zelfs nodig was voor mijn gezondheid. Hoewel ik dit in theorie maar al te goed wist, vond ik het toch ontzettend spannend om uiteindelijk die stap te zetten. Ik was doodsbang om ‘de controle’ te verliezen en om enorm aan te komen. Ik was bang om binnen een week ineens twee keer zo zwaar te zijn. Hoewel ik ook hierbij wist dat dit bijna onmogelijk was, spookte er door mijn hoofd dat ik misschien een uitzondering was óf dat als ik eenmaal gewend was aan het ‘vele’ eten, ik niet meer kon minderen en dat ik ver over mijn streefgewicht zou eindigen. De enige oplossing leek om dat moment: compenseren.

Toch niet de oplossing

Aankomen gaat niet van de ene op de andere dag. Kijk maar eens om je heen! Om aan te komen is het belangrijk om structureel genoeg te blijven eten. Als je gaat compenseren en daardoor uiteindelijk toch te weinig binnenkrijgt, dan zul je niet aankomen. Op het moment dat je denkt aan compenseren, dan betekent dit waarschijnlijk dat je in jouw hoofd nog veel bezig bent met eten. Het is dan goed om eens te kijken waarom dit zo is.

Bedenk dat wanneer er gedachten over compenseren in je hoofd opkomen, dit niet betekent dat je hierop in hoeft te gaan. Hoe moeilijk, beangstigend en onmogelijk dit soms lijkt te zijn; je kunt deze gedachten aan je voorbij laten gaan. Bedenk je dat deze gedachten niet altijd de waarheid zijn!

Ik was zelf bang om ‘de controle’ te verliezen als ik aan ging komen. Maar door ervoor te kiezen om voldoende te eten en om niet naar de compenseer-gedachten te luisteren, had ik juist controle.

Zoals ik eerder schreef, komen compenseer-gedachten vaak voort uit angst of uit gewenning. Vanuit je eetprobleem. Kies voor jezelf en niet voor je eetprobleem. Je bent het waard om voldoende voeding binnen te krijgen, om jouw lichaam zich te laten ontwikkelen, om van eten te leren genieten!

Tips om niet langer te compenseren:

• Bedenk voor jezelf wanneer deze gedachten om te compenseren in je opkomen en waarom. Zijn ze ook realistisch? Eventueel kun je de gedachten op papier zetten. Zijn de gedachten niet realistisch, dan mogen ze de prullenbak in!
• Maak deze gedachten of neiging tot compenseren met iemand bespreekbaar. Je hoeft er niet alleen meer te struggelen. Ga in gesprek met je ouders/ een goede vriend(in)/therapeut. Door deze gedachten uit te spreken, zitten ze niet meer alleen in je hoofd en kunnen anderen met jou meedenken of je beter begrijpen.
• Laat zien wie er de baas is. Dit kan heel ingewikkeld zijn, maar soms is het goed om de gedachten te negeren en om datgene te doen wat het allllllermoeilijkst lijkt. Mij hielp het om juist tegen mijn gedachten in te gaan en toch door te zetten. Hoewel het soms heel tegenstrijdig en frustrerend voelde, wilde ik toch kijken hoe dat zou zijn. Ik wilde weten wat er daadwerkelijk zou gebeuren als ik mij goed aan het eetschema ging houden.
• Oefening baart kunst en zorgt voor vertrouwen. Hoelang de gedachten om te compenseren aanhouden, verschilt per persoon, maar het kan echt beter worden. Hiermee bedoel ik dat de gedachten minder kunnen worden of zelfs kunnen verdwijnen. Geef het tijd en probeer vol te houden.

Nee, afkomen van die compensatiedrang is niet makkelijk, maar het is mogelijk. Geef niet op!

Heb jij last van nare gedachten over eten en over compenseren? Kijk eens hier. Heb je last van andere andere kopzorgen? Misschien is dan de cursus ‘door een roze bril’ iets voor jou. Loop je nog met andere vragen rond? Dan ben je ook welkom op ons forum of chat met een deskundige.